ບາງຈຸດພິເສດຂອງພາສາຫວຽດທີ່ທ່ານຄວນຮູ້

ພາສາຫວຽດແມ່ນທີ່ຂຽນດ້ວຍອັກສອນລາແຕັງ (Latin) ມີເຄື່ອງໝາຍພິເສດກຳກັບທີ່ໃຊ້ເປັນພາສາຊາດ. ພາສາຫວຽດສ່ວນຫຼາຍເປັນຄໍາໂດດ, ແຍກພະຍາງຈະແຈ້ງ ແຕ່ລະພະຍາງຜັນສຽງແຍກກັນ. ຄໍາສັບໜຶ່ງອາດຈະມີພະຍາງດຽວ ຫຼືຫຼາຍພະຍາງ, ວິທີສ້າງປະໂຫຍກຈະເອົາບັນດາຄໍາສັບຮຽງກັນເປັນປະໂຫຍກ ຫຼືເອົາບັນດາຄໍາສັບຮຽງກັນເປັນກຸ່ມຄໍາແລ້ວຈຶ່ງປະສົມເປັນປະໂຫຍກ. ເນື່ອງຈາກຈຸດດັ່ງກ່າວນີ້, ໃນການຮຽນພາສາຫວຽດຈຶ່ງຍາກທີ່ຈະຜັນສຽງໃຫ້ຖືກຕ້ອງ. ກ່ອນທີ່ຈະອອກສຽງໃຫ້ຖືກຕ້ອງນັ້ນ, ກ່ອນອື່ນໝົດຕ້ອງຝຶກຜັນສຽງແຕ່ລະພະຍາງໃຫ້ຖືກຕ້ອງຊັດເຈນເສຍກ່ອນ.

I. ສະເໜີລວມ

ອີງໃສ່ຈຸດພິເສດຄວາມແຕກຕ່າງດ້ານສໍານຽງສຽງເວົ້າ, ສາມາດແບ່ງພາສາຫວຽດອອກເປັນສາມເຂດໃຫຍ່ (3 ທ້ອງຖິ່ນໃຫຍ່) ຄື: ພາສາຫວຽດທ້ອງຖິ່ນບັກໂບ້ (ພາກເໜືອ), ພາສາຫວຽດທ້ອງຖິ່ນຈຸງໂບ້ (ພາກກາງ) ແລະພາສາຫວຽດທ້ອງຖິ່ນນາມໂບ້ (ພາກໃຕ້). ຄວາມແຕກຕ່າງຕົ້ນຕໍແມ່ນດ້ານສໍານຽງແຕ່ຄວາມແຕກຕ່າງກັນນັ້ນກໍ່ບໍ່ມີຜົນສະທ້ອນຕໍ່ການສື່ສານຊຶ່ງກັນ ແລະກັນປານໃດ. ຊາວທ້ອງຖິ່ນຮ່າໂນ້ຍ (ບັກໂບ້) ສາມາດເຂົ້າໄປດຳລົງຊີວິດຮ່ວມກັບຊາວເມືອງເຫວ້ (ຈຸງໂບ້), ເມືອງໂຮ່ຈີມິນ (ນາມໂບ້) ໄດ້ຢ່າງງ່າຍດາຍ; ກົງກັນຂ້າມຊາວເມືອງເຫວ້ ຫຼື ຊາວເມືອງໂຮ່ຈີ່ມິນກໍສາມາດເຂົ້າມາດໍາລົງຊີວິດກັບຊາວເມືອງຮ່າໂນ້ຍໄດ້ເຊັ່ນກັນ.

ຊາວຕ່າງປະເທດຮຽນພາສາຫວຽດມັກຈະເລືອກຮຽນຕາມສໍານຽງປັກໂບ້ (ພາກເໜືອ) ເປັນມາດຕະຖານ (ອີງໃສ່ເປົ້າໝາຍຂອງຜູ້ຮຽນ ແລະມາຮອດປັດຈຸບັນກໍມີຫຼາຍຄົນຮຽນທີ່ເລືອກສໍານຽງຈຸງໂບ້ ແລະນາມໂບ້).

ພາສາຫວຽດເປັນພາສາທີ່ມີສຽງວັນນະຍຸດຫຼາຍສຽງ, ມີເຄື່ອງໝາຍວັນນະຍຸດ 5 ຮູບ ແຕ່ມີສຽງວັນນະຍຸດ 6 ສຽງ; ແຕ່ລະພະຍາງຈະມີສຽງວັນນະຍຸດສະເພາະ ແລະມີໜ້າທີ່ຈໍາແນກຄວາມໝາຍ.

ຕົວຢ່າງ:

Bàn        ໂຕະ

Bán        ຂາຍ

Bạn      ເພື່ອນ

ສະນັ້ນ, ການຝຶກອອກສຽງວັນນະຍຸດໃຫ້ຊັດເຈນຈຶ່ງມີຄວາມສໍາຄັນຫຼາຍໃນການຮຽນພາສາຫວຽດ, ເພາະຖ້າຜັນສຽງວັນນະຍຸດບໍ່ຖືກຈະເຮັດໃຫ້ເຂົ້າໃຈຜິດຄວາມໝາຍຂອງຄຳສັບ.

II. ຕົວໜັງສື

2.1. ຕົວອັກສອນ, ສະຫຼະ, ວັນນະຍຸດ ແລະໂຕສະກົດ

2.1.1 ຕົວອັກສອນ

ພາສາຫວຽດມີຕົວອັກສອນທັງໝົດ 29 ໂຕ ແລະ ທັບສັບພາສາລາວ (ວິທີອ່ານ) ດັ່ງຕາຕະລາງຕົວອັກສອນພາສາຫວຽດລຸ່ມນີ້:

ລ/ດ	ໂຕພິມໃຫຍ່	ໂຕພິມນ້ອຍ	ຄຳທັບສັບ	ທຽບກັບອັກສອນລາວ	ໝາຍເຫດ
1	A	a	ອາ	×າ
2	Ă	ă	ອາ(ສູງ)	ຄືໝາຍກັນ (×ັ…)
3	Â	â	ເອີ(ສູງ)	ຄືສະຫຼະ ເ×ິ…, ເ×ີ… ແຕ່ຕ້ອງໃສ່ຕົວສະກົດ
4	B	b	ເບີ່	ບ
5	C	c	ເກີ່	ກ
6	D	d	ເຢີ່	ຢ	ທຽບໃສ່ສຳນຽງພາກໃຕ້ຈະຄືພະຍັນຊະນະ ຢ, ແຕ່ຖ້າທຽໃສ່ສຳນຽງພາກເໜືອແມ່ນບໍ່ມີພະຍັນຊະນະໃນພາສາລາວໃຫ້ທຽບ ເຊິ່ງອອກສຽງຄືໂຕ z ໃນພາສາອັງກິດ
7	Đ	đ	ເດີ່	ດ
8	E	e	ແອ	ແ×
9	Ê	ê	ເອ	ເ×
10	G	g	ເກີ່-	–	G ບໍ່ມີພະຍັນຊະນະໃນພາສາລາວໃຫ້ທຽບ
11	H	h	ເຮີ່	ຮ,ຫ
12	I	i	ອີ	ສະຫຼະ ×ີ
13	K	k	ກາ	ກ
14	L	l	ເລີ່	ລ,ຫຼ
15	M	m	ເມີ່	ມ,ໝ
16	N	n	ເນີ່	ນ,ໜ
17	O	o	ອໍ	ສະຫຼະ ×ໍ, ×ອ…
18	Ô	ô	ໂອ	ໂ×
19	Ơ	ơ	ເອີ	ສະຫຼະ ເ×ີ
20	P	p	ເປີ່	ປ
21	Q	q	ກູ	ກວ
22	R	r	ເຣີ່	ຣ
23	S	s	ເຊີ່	ຊ (ສຽງໜັກ)
24	T	t	ເຕີ່	ຕ
25	U	u	ອູ	ສະຫຼະ ×ູ
26	Ư	ư	ອື	ສະຫຼະ ×ື
27	V	v	ເວີ່	ວ
28	X	x	ເສີ່	ສ (ສຽງເບົາ)
29	Y	y	ອີ	ສະຫຼະ ×ີ

2.1.2. ສະຫຼະ

ສະຫຼະໃນພາສາຫວຽດມີສະຫຼະທັງໝົດ 14 ຕົວ, ໃນນັ້ນມີສະຫຼະດ່ຽວ 11 ຕົວ ແລະສະຫຼະປະສົມ 3 ຄູ່ ຄືດັ່ງລຸ່ມນີ້:

* ສະຫຼະດ່ຽວ 11 ຕົວ

ລຳດັບ	ສະຫຼະ	ຄຳທັບສັບພາສາລາວ	ທຽບໃສ່ສະຫຼະໃນພາສາລາວ	ຕົວຢ່າງ ແລະ ຄຳທັບສັບ	ຄວາມໝາຍ
1	a	ອາ	×າ	cá : ກາ	ປາ
2	ă	ອາ (ສຽງສູງ)	×ັ	ăn : ອັນ	ກິນ
3	â	ເອີ (ສຽງສັ້ນ)	ເິ×​×	măng : ມັງ	ໜໍ່ໄມ້
4	e	ແອ	ແ×	mẹ : ແມະ	ແມ່
5	ê	ເອ	ເ×	mê : ເມ	ຫຼົງໄຫຼ
6	o	ອໍ	×ໍ	to : ຕໍ	ໃຫຍ່
7	ô	ໂອ	ໂ×	bố : ໂບ	ພໍ່
8	ơ	ເອີ (ສຽງຍາວ)	ເ×ີ	cờ : ເກີ່	ທຸງ
9	u	ອູ	×ູ	tủ : ຕູ	ຕູ້
10	ư	ອື	×ື	chữ : ຈື້	ຕົວໜັງສື
11	i-y	ອີ	×ີ	Mỹ : ໝີ	ອາເມລິກາ

* ສະຫຼະປະສົມ 3 ຕົວ

2.2.3. ວັນນະຍຸດ

ວັນນະໃນພາສາຫວຽດມີ 6 ສຽງ ແລະ 5 ໄມ້ດັ່ງລຸ່ມນີ້:

ລຳດັບ	ເຄື່ອງໝາຍ	ຊື່ເປັນພາສາຫວຽດ	ຊື່ເປັນພາສາລາວ	ຕົວຢ່າງ	ທຽບໃສ່ວັນນະຍຸດລາວ
1	ບໍ່ມີເຄື່ອງໝາຍ	thanh không/ thanh ngang	ແທັງຄົງ/ ແທັງງາງ	ma	ສຽງສາມັນ
2	`	thanh huyền	ໄມ້ຮວ່ຽນ	mà	ໄມ້ເອກ
3	̉	thanh hỏi	ໄມ້ຫອຍ	mả	ໂທ (ສູງ)
4	~	thanh ngã	ໄມ້ຫງາ	mã	ໄມ້ຈັດຕະວາ
5	ˊ	thanh sắc	ໄມ້ສັກ	má	ສຽງອັກສອນສູງ
6	.	thanh nặng	ໄມ້ນັ້ງ	mạ	ໂທ (ຕ່ຳ)

*ໝາຍເຫດ:

1. ເນື່ອງຈາກວ່າພາສາຫວຽດ ແລະພາສາລາວເປັນສອງພາສາທີ່ແຕກຕ່າງກັນ, ການນໍາເອົາສຽງວັນນະຍຸດ ຂອງສອງພາສາມາທຽບກັນຈຶ່ງເປັນການທຽບພໍໃຫ້ເຫັນລັກສະນະຄ້າຍຄືເທົ່ານັ້ນ (ບໍ່ຄືກັນຮ້ອຍສ່ວນຮ້ອຍ).

2. ໃນເວລາຂຽນ, ໄມ້ນັ້ງ (Thanh nặng) ວັນນະຍຸດນີ້ແມ່ນຈະວາງຢູ່ລຸ່ມສະຫຼະ ສ່ວນວັນນະຍຸດອື່ນໆແມ່ນວາງເທິງສະຫຼະ.

2.2.4. ຕົວສະກົດ

2.3. ວິທີປະສົມຄຳ

ການປະສົມຄຳ ຫຼື ພະຍາງໃນພາສາຫວຽດກໍ່ຄືກັບການປະສົມຄຳໃນພາສາລາວ ດັ່ງລຸ່ມນີ້:

ລຳດັບ	ພະຍັນຊະນະເຄົ້າ	ຕົວຄວບ	ສະຫຼະ	ໂຕສະກົດ	ວັນນະຍຸດ	ຄຳສັບທີ່ໄດ້	ຄຳທັບສັບພາສາລາວ	ຄວາມໝາຍ
1	c		a		sắc	cá	ກາ	ປາ
2	b		a	n	huyền	bàn	ບ່ານ	ໂຕະ
3	h	o	a			hoa	ຮວາ	ດອກໄມ້
4	ng	o	a	n		ngoan	ງວານ	ຄຳຮູ້
5	t		uô	i	hỏi	tuổi	ຕວຍ	ອາຍຸ
6	t	o	a	n	sắc	toán	ຕວານ	ຄະນິດສາດ

ສະຫຼຸບ: ບົດຂ້າງເທິງນີ້ແມ່ນບົດທີ່ສະເໝີເຖິງຈຸດພິເສດໃນພາສາຫວຽດ. ພວກເຮົາຫວັງວ່າຜ່ານບົດນີ້, ທຸກທ່ານຈະເຂົ້າໃຈກ່ຽວກັບບາງຈຸດຂອງພາສາຫວຽດແລ້ວ. ຖ້າທ່ານເຫັນວ່າບົດຮຽນຂອງເຮົາມີປະໂຫຍດ, ຢ່າລືມແຊໄປໃຫ້ຄົນທີ່ທ່ານຮູ້ຈັກມາຮຽນນຳພວກເຮົາແດ່ເດີ. ຂໍຂອບໃຈ!